Postępowanie w przypadku skręcenia stawu skokowego

Do urazu dochodzi podczas niefortunnego obciążenia stopy, które skutkuje jej wykrzywieniem pod nieanatomicznym kątem. W efekcie dochodzi do uszkodzenia (naciągnięcia bądź zerwania) torebki stawowej lub więzadeł, czasem pojawia się krwiak, zazwyczaj ból i obrzęk okolicy.

Staw skokowy tworzą powierzchnie dalszych końców kości piszczelowej i strzałkowej oraz bloczek kości skokowej. Otacza je torebka stawowa wzmacniana po stronie przyśrodkowej przez więzadło trójgraniaste, a po stronie zewnętrznej przez więzadła skokowo-strzałkowe przednie, skokowo-strzałkowe tylne i piętowo-strzałkowe. Torebka stawowa stwarza prawidłowe środowisko pracy stawu zatrzymując płyn stawowy, izolując wnętrze stawu i stabilizując go zewnętrznie.

Podczas urazu stawu skokowego najczęściej podeszwa stopy wykręca się do wewnątrz – uszkodzone zostają zewnętrzne więzadła stawu skokowego przy kostce bocznej. Skręcenie takie nazywamy skręceniem bocznym. Sytuacja, gdy podeszwa stopy wywija się na zewnątrz występuje wyraźnie rzadziej, powodując uraz więzadła trójgraniastego przy kostce przyśrodkowej. Uraz ten może skutkować złamaniem nasady dalszej kości piszczelowej.

Wyróżniamy trzy stopnie urazu

• Stopień I – niewielkie naciągnięcie torebki stawowej oraz więzadeł, poszkodowany nie wymaga konsultacji lekarskiej, może poruszać się samodzielnie, odczuwa niewielki ból lub dyskomfort, może pojawić się samoistnie ustępujący obrzęk.
• Stopień II – skręcony staw jest mocno opuchnięty, może być niestabilny, ból jest znaczny, czasami pojawia się krwiak. Konieczna jest prowizoryczna stabilizacja stawu skokowego np. wykonana bandażem elastycznym, wskazane jest korzystanie z kul łokciowych do przemieszczania się by nie obciążać uszkodzonego stawu. Konieczna jest konsultacja ortopedyczna.
• Stopień III – uraz powoduje zerwanie więzadeł i torebki stawowej. Ból zazwyczaj uniemożliwia poruszanie. Widać duży obrzęk, znaczącą niestabilność stawu i narastający krwiak. Pacjent powinien trafić na SOR lub w inny sposób zasięgnąć porady specjalisty.

Leczenie uzależnione jest od stopnia urazu. Im szybciej wdroży się skuteczne postępowanie proces zdrowienia będzie szybszy. Akronim RICE wskazuje jak należy postępować:

• R – Rest – odpoczynek – nie obciążaj stopy i odpoczywaj
• I – Ice – schładzaj staw najszybciej jak się da po urazie oraz ewentualnie przez kilka kolejnych dni (<15 minut co 2h)
• C – Compression – usztywnij staw by zmniejszyć obrzęk
• E – Elevation – wskazana pozycja z elewacją kończyny dolnej powyżej poziomu ciała – z nogą ułożoną na podwyższeniu

W każdym przypadku ważne jest szybkie schłodzenie stawu. Wykorzystać można wodę z lodem (działa skuteczniej niż kostki lodu), żel chłodzący lub sztuczny lód w aerozolu. Czas pojedynczej aplikacji okładu chłodzącego jednorazowo nie powinien trwać dłużej niż 15 minut. Chłodzenie należy powtarzać.

W przypadku skręcenia I stopnia wystarczy dodatkowo świadome odciążanie skręconego stawu, ewentualnie usztywnienie stopy. Po ustąpieniu dolegliwości następuje dość szybki powrót do chodzenia, ale z odroczeniem pełnego sportowego obciążania stawu do czasu całkowitego ustąpienia dolegliwości.

W II stopniu urazu wskazana jest ocena uszkodzenia przez lekarza, najlepiej ortopedy bądź chirurga. Zalecą oni miejscowy lek przeciwbólowy i przeciwobrzękowy oraz heparynę w żelu jeżeli pojawi się krwiak. Czasem rekomendowane są iniekcje podskórne z heparyny drobnocząsteczkowej (lek na receptę). Rozważyć mogą również włączenie doustnego niesterydowego leku przeciwbólowego. Konieczne będzie również unieruchomienie stawu w stabilizatorze z usztywnieniami bocznymi.

W III stopniu skręcenia leczenie opiera się na preparatach zmniejszających ból i obrzęk, lekach przeciwzapalnych, iniekcjach heparyny oraz na całkowitym unieruchomieniu stawu. Gips założony zostaje zazwyczaj na trzy tygodnie. Po tym okresie zaleca noszenie stabilizatora przez podobny okres czasu. Wskazane jest używanie dwóch kul łokciowych, aby odciążać chorą kończynę.

W przypadku skręcenia II i III stopnia warto rozważyć rehabilitację. Wzmocnienie mięśni zapobiegać będzie urazom stawu w przyszłości. Rehabilitacja polega przede wszystkim na ćwiczeniach wzmacniających mięśnie oraz poprawiających czucie głębokie. Jej celem jest początkowo zmniejszenie bólu i obrzęku tkanek, zwiększenie elastyczności i siły stawu, przywrócenie koordynacji ruchowej (w tym tzw. czucia głębokiego) i wreszcie powrót do normalnej aktywności fizycznej lub sportowej. 

Jeżeli staw pomimo terapii pozostaje niestabilny konieczne będzie leczenie operacyjne. W przypadku drugiego i trzeciego stopnia skręcenia  może dojść do zerwania torebki stawowej, leczenie również będzie wtedy operacyjne. Zabieg polega na wzmocnieniu więzadeł poprzez ich skrócenie i duplikację torebki stawowej. Po zabiegu uszkodzona kończyna pozostaje w gipsie przez 6 tygodni, a kolejne 1,5 miesiąca pacjent powinien nosić stabilizator. Konieczne jest wdrożenie rehabilitacji.

Skręcenie dotyczy wyłącznie tkanek miękkich. Poważniejszym urazem od skręcenia stawu skokowego jest jego zwichnięcie. W przypadku zwichnięcia dochodzi do przemieszczenia się elementów stawu względem siebie, w tym elementów kostnych.

---

Żadna z informacji przedstawionych w tym serwisie nie stanowi diagnozy ani zalecenia lekarskiego. We wszystkich sprawach zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.